Mục Lục
Trong hệ tuần hoàn của cơ thể, máu thuộc thể lỏng được tim co bóp và di chuyển tới các bộ phận từ đầu đến chân, thực hiện nhiệm vụ cung cấp oxy và dinh dưỡng, nuôi sống cơ thể. Khi cơ thể xảy ra tổn thương ở bên ngoài bề mặt da hay bên trong thành mạch máu, cơ chế đông máu lập tức được kích hoạt và sản sinh ra những cục máu đông có vai trò ôm lấy vết thương, ngăn vết thương bị rò rỉ máu, giúp cầm máu hiệu quả. Tuy nhiên nếu những khối máu đông này không tự tiêu hủy mà lại làm cản trở đường đi của máu sẽ gây ra tình trạng tắc nghẽn mạch máu nguy hiểm tới tính mạng.

Cơ chế hoạt động của cục máu đông
Về bản chất các khối huyết đông máu được sản sinh hoàn toàn là có lợi. Bất kì vị trí nào của cơ thể khi không may bị thương, vết thương hở và sâu gây chảy máu thì các tiểu cầu sẽ khẩn trương tập trung tại vùng bị tổn thương, sau đó kết dính với các protein và huyết tương có trong chất lỏng của máu khiến máu sẽ chuyển từ thể lỏng sang thể gel hoặc bán rắn. Từ đó tạo thành một khối huyết giống thạch, màu sẫm đặc trưng bịt lại khe hở của vết thương, ngăn máu chảy ra ngoài. Đây được gọi là quá trình đông.
Như vậy việc xuất hiện các khối máu đông là cơ chế hoàn toàn bình thường của cơ thể, nhằm bảo vệ khối lượng máu không bị thất thoát và thúc đẩy vết thương chóng lành hơn.
Các huyết khối này chỉ thực sự nguy hiểm sau khi vết thương hoàn toàn bình phục, chúng không tự tan ra, mà lại tồn tại và di chuyển bên trong mạch máu, kích thước ngày một lớn dần làm bít tắc lòng mạch, khiến máu không được lưu thông tuần hoàn đến các cơ quan. Nghiêm trọng hơn nếu tắc nghẽn mạch máu diễn ra tại các khu vực xung quanh não bộ, tim và phổi sẽ dẫn đến các hậu quả đáng tiếc như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim cấp, thuyên tắc phổi với tỉ lệ tử vong rất cao.
Một nguyên nhân hình thành cục máu đông cũng khá phổ biến khác được bắt nguồn từ những mảng xơ vữa ở trong thành mạch máu. Khi Cholesterol xấu được hấp thụ từ thực phẩm không thể tiêu hóa và đào thải ra khỏi cơ thể, chúng sẽ lắng đọng lại trong thành mạch, tạo ra các mảng xơ vữa. Theo thời gian các mảng xơ vữa này sẽ dần dày lên, tới một thời điểm bị nứt vỡ đột ngột và kích thích quá trình kết tập tiểu cầu, ngay lập tức tạo các huyết khối, đe dọa tới tình trạng nghẽn mạch và thiếu máu cục bộ cấp tính tùy theo vị trí xuất hiện huyết khối.
Bên cạnh đó các yếu tố bệnh lý như tiểu đường, huyết áp cao, béo phì, mỡ trong máu, hậu covid-19 cũng làm tăng các nguy cơ biến đổi chức năng của tiểu cầu, gây áp lực lên hoạt động của thành mạch máu, tạo ra các phản ứng hóa học hình thành các khối huyết bất thường biến chứng sang tắc mạch máu.
Các triệu chứng thường gặp khi cục máu đông tồn tại trong cơ thể
Khi các mảng xơ vữa bị vỡ, và bong ra khỏi thành mạch, tạo thành khối máu di chuyển trong lòng mạch máu, bị mắc lại tại động mạch hay tĩnh mạch bất kì nào đó, gây tắc mạch và thiếu máu ở quanh khu vực bị “kẹt”. Bởi vậy các bộ phận liên quan đến mạch máu bị nghẽn đó sẽ tiếp nhận được ít máu hơn, tạo ra các phản ứng bất bình thường.

-
Huyết khối nằm ở chân và tay
Ở chân với tay, huyết khối thường trú ngụ nằm sâu ở tĩnh mạch, hay còn gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu DVT. Chúng thường là gây đau, sưng ở vị trí tắc nghẽn làm ảnh hưởng đến quá trình vận động của chân và tay, tuy nhiên chúng là những khối máu đông nhỏ nên dễ dàng di chuyển sang các tĩnh mạch ở tim và phổi gây ra biến chứng thuyên tắc phổi nguy hiểm tới tính mạng.
Nếu phát hiện thấy các biểu hiện sau ở chân hoặc tay, cần kiểm tra sức khỏe ngay !
- Sưng tấy: bề mặt da ở chân hoặc tay nếu có cục máu đông nằm dưới sẽ gây sưng đỏ, và tấy. Tĩnh mạch ở tay và chân bị đau và sưng rõ rệt.
- Thay đổi màu sắc: vùng da bị tắc nghẽn sẽ chuyển qua màu đỏ, tím bầm hoặc xanh lạ thường…..
- Đau nhói: nếu khối máu đông tăng kích thước có thể gây đau tức ở vùng “trú ngụ”, cơn đau có thể tăng dần từ âm ỉ, nhưng nhức sang đau nhói.
- Chuột rút ở chân.
- Khó thở là trạng thái huyết khối đã di chuyển sang đến khu vực phổi là nguyên nhân gây tắc nghẽn phổi nguy cấp, người bệnh sẽ có những biến chuyển xấu hơn như đau tức ngực , chóng mặt, ho ra máu.
-
Huyết khối nằm trong phổi
Bắt nguồn từ những khối huyết nằm ở tĩnh mạch tay hoặc chân và di chuyển đến phổi. Trong từ điển chuyên ngành y khoa, đây gọi là bệnh lý thuyên tắc phổi PE cực kỳ nguy hiểm có thể đẩy người bệnh tới trạng thái báo động sức khỏe khẩn cấp.
Dấu hiệu điển hình của thuyên tắc phổi là đau ngực dữ dội, khó thở, ho khan, ho ra máu, đổ mồ hôi kèm choáng váng.
-
Huyết khối nằm trong bụng
Có khá nhiều nguyên nhân tạo thành khối đông máu ở ổ bụng: do biến chứng bệnh lý từ gan, do phẫu thuật bụng, viêm ruột thừa, hoặc uống thuốc tránh thai quá liều cũng gây ra tổn thương nên cơ thể lập tức thiết lập quá trình đông máu.
Triệu chứng khi xuất hiện huyết khối ở bụng bao gồm tình trạng đau bụng không rõ nguyên nhân, tiêu chảy, đầy hơi, đi ngoài ra máu. Các biểu hiện này thường dễ nhầm lẫn với các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, nên người bệnh thường chủ quan không đi khám mà tự ý sử dụng thuốc sẽ khiến tình trạng bệnh càng nặng hơn.
-
Huyết khối nằm ở não
Chủ yếu cục máu đông hình thành trong não là do sự tích tụ của cholesterol xấu LDL kiến tạo thành các mảng xơ vữa động mạch làm tắc nghẽn mạch máu não. Số ít trường hợp khác là do va đập mạnh ở vùng đầu gây xuất huyết trong, cơ chế đông máu được kích hoạt cũng tạo là các khối huyết ở não. Não bộ tiếp nhận được ít máu và oxy nuôi dưỡng sẽ làm suy giảm chức năng điều khiển vốn có, gây ra các phản ứng bất thường như:

- Thị lực giảm sút, đột nhiên mắt bị mờ.
- Tự dưng mất khả năng ngôn ngữ, không thể diễn đạt được ý muốn và câu nói bằng ngôn từ, giọng nói bị méo mó.
- Chức năng hoạt động ở tay hoặc chân bị mất, ví dụ không đứng được dậy, không cầm nắm được đồ vật, không kiểm soát được hành vi.
- Hoa mắt chóng mặt, có thể bị ngất.
-
Huyết khối ở trong thận
Khối máu đông nằm ở thận sẽ làm cản trở quá trình thanh lọc và đào thải chất độc ra khỏi cơ thể, từ đó dẫn tới hệ lụy suy thận và tăng huyết áp. Dưới đây là các dấu hiệu bất ổn của thận khi xuất hiện huyết khối:
- Sốt cao, buồn nôn và nôn.
- Huyết áo tăng.
- Đau không rõ nguyên nhân ở vùng bụng, đùi.
- Tiểu ra máu.
- Chân bị sưng, phù nề, tê bì.
Cần làm gì để ngăn chặn hình thành của cục máu đông
Do các huyết khối hoạt động âm thầm và ảnh hưởng tới sức khỏe từng ngày từng ngày, nên người bệnh khó nhận biết được nguy cơ của chúng. Vì vậy biện pháp tốt nhất chính là phòng ngừa và bảo vệ cơ thể khỏi những huyết khối và biến chứng của chúng. Cùng tham khảo các lời khuyên của các chuyên gia sức khỏe dưới đây:
- Duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế béo phì thừa cân sẽ giúp làm giảm nguy cơ hình thành xơ vữa và huyết khối.
- Vận động với các bài tập thể dục có tính chất duy trì, cải thiện sức bền làm gia tăng sức khỏe tim mạch, tăng cường trao đổi chất, phù hợp với thể lực.
- Uống đủ nước làm loãng máu giảm nguy cơ mắc huyết khối tĩnh mạch sâu.

- Sử dụng thực phẩm có khả năng làm giảm mỡ máu, ổn định đường huyết và huyết áp – 3 tác nhân thúc đẩy hình thành cục máu đông. Ví dụ người dùng có thể uống 1-2 viên tinh dầu thông đỏ Royal Korean Red Pine có chiết xuất tinh khiết đã được công nhận bởi các nhà nghiên cứu và cơ sở kiểm định chất lượng về hiệu quả cân bằng lượng mỡ và lượng đường trong máu.
- Chú trọng vào các cuộc hẹn kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm.
- Ăn uống lành mạnh, hạn chế dầu mỡ, muối natri, và đường ngọt. Không nên hút thuốc và uống nhiều rượu bia.